Decreet van 3 mei 2018 tot vaststelling van een beleid van vrije toegang tot wetenschappelijke publicaties

HOOFDSTUK I. – Definities

Artikel 1. Voor de toepassing van dit besluit wordt verstaan onder:

1° academische pool: de pool zoals gedefinieerd in artikel 15, 45°, van het decreet van 7 november 2013 tot vaststelling van het landschap van het hoger onderwijs en de academische organisatie van studies;

2° open access: vrije beschikbaarheid op het openbare internet, zodat iedereen de volledige tekst van een artikel kan lezen, downloaden, kopiëren, verzenden, afdrukken, zoeken of linken, ontleden voor index, gegevens gebruiken voor software of gebruiken voor elk ander wettelijk doel, zonder andere financiële, juridische of technische belemmeringen dan die welke onlosmakelijk verbonden zijn met toegang tot en gebruik van internet, terwijl de auteurs de controle behouden over de integriteit van hun werk en het recht om naar behoren te worden erkend en geciteerd;

3° onderzoeker: elke persoon die een contractuele of statutaire band heeft met onderwijsinstellingen georganiseerd of gesubsidieerd door de Franse Gemeenschap of wetenschappelijke instellingen onder de jurisdictie van de Franse Gemeenschap die genieten van een overheidssubsidie of overheidsfinanciering die geheel of gedeeltelijk van de Franse Gemeenschap afkomstig is om het uitvoeren van een wetenschappelijke onderzoeksactiviteit in de zin van artikel 5 van voormeld besluit van 7 november 2013;

4° institutioneel digitaal archief: databank van een instelling (universiteit, hogeschool, onderzoeksorganisatie) die met name tot doel heeft al haar wetenschappelijke productie te bewaren en toegankelijk te maken via internet om haar zichtbaarheid en impact te vergroten;

5° gouden route: een open access manier van publiceren die ervan uitgaat dat de publicatie gratis toegankelijk is op de website van het tijdschrift. Het kan een open access tijdschrift zijn of een tijdschrift tegen betaling dat bepaalde publicaties vrij toegankelijk maakt voor lezers;

6° vrije toegang tot de rekening van de auteur: een publicatievorm die de betaling van publicatiekosten vereist door de auteur, zijn instelling of een financieringsorgaan;

7° groene route: een archief waarvan de inhoud open access openbaar kan worden gemaakt onder bepaalde voorwaarden bepaald in artikel 8. Dit veronderstelt dat de onderzoeker publiceert in het wetenschappelijk tijdschrift van zijn keuze en het manuscript deponeert in een institutioneel digitaal archief, na aanvaarding voor publicatie in het tijdschrift en precies zoals geaccepteerd;

8° publicatie: elk werk geschreven in het kader van een contractuele of statutaire band met onderwijsinstellingen georganiseerd of gesubsidieerd door de Franse Gemeenschap of wetenschappelijke instellingen onder de jurisdictie van de Franse Gemeenschap met betrekking tot wetenschappelijk onderzoek dat ten minste gedeeltelijk wordt gefinancierd of gesubsidieerd door de Franse Gemeenschap en op welke manier dan ook openbaar gemaakt.

HOOFDSTUK II. – Doelstellingen en doeleinden

Artikel. 2. Dit decreet heeft tot doel: 1° de open toegang te verspreiden van de resultaten van onderzoek gefinancierd met overheidssubsidies die geheel of gedeeltelijk van de Franse Gemeenschap komen om het vrije verkeer van kennis en dus innovatie mogelijk te maken; 2° voor iedereen, ongeacht de middelen waarover zij beschikken, toegang tot de door onderzoekers opgestelde wetenschappelijke documentatie; 3° de zichtbaarheid van onderzoekers en hun werk vergroten; 4° het onderzoek in de Franse Gemeenschap versterken door het maximale zichtbaarheid te geven en de maatschappelijke uitbreiding van wat ontdekt of uitgevonden met overheidsgeld dat geheel of gedeeltelijk afkomstig is van de Franse Gemeenschap.

HOOFDSTUK III. – Omvang en voorwaarden van open access publicatie

Artikel. 3. Dit besluit betreft publicaties die zijn aanvaard in een tijdschrift dat ten minste eenmaal per jaar verschijnt.

Artikel. 4. Een wetenschappelijk artikel kan in open access worden gepubliceerd ofwel via de “gouden route” of “voor rekening van de auteur”; het moet ook gearchiveerd worden via het “groene kanaal”.

HOOFDSTUK IV. – Verplichting voor onderzoekers om hun publicaties open access te deponeren

Artikel. 5. De onderzoekers deponeren in extenso al hun publicaties die het resultaat zijn van hun onderzoek dat geheel of gedeeltelijk is uitgevoerd op openbare middelen die geheel of gedeeltelijk van de Franse Gemeenschap afkomstig zijn, in een institutioneel digitaal archief, onmiddellijk na de aanvaarding van het artikel door een uitgever.

Artikel. 6. Elke instelling voor hoger onderwijs is verplicht te beschikken over of verbonden te zijn aan een digitaal instellingsarchief waarmee onderzoekers die daarvan afhankelijk zijn, kunnen voldoen aan hun depotplicht. Dit institutionele digitale archief kan specifiek zijn voor een instelling of gemeenschappelijk zijn voor meerdere instellingen. Binnen elke academische pool moet minstens één digitaal archief aanwezig zijn dat toegankelijk is voor onderzoekers van de instellingen die er deel van uitmaken.

Artikel. 7. Elke persoon, commissie of wetenschappelijke commissie van de Franse Gemeenschap die verantwoordelijk is voor de beoordeling van individuele of collectieve dossiers in het kader van benoeming, bevordering, toekenning van onderzoekskredieten, houdt voor de evaluatie van de publicaties van de onderzoekers en op straffe van nietigheid, de lijsten die zijn gegenereerd uit de institutionele digitale archieven volgens het juiste model voor de specifieke context, met uitsluiting van elke andere lijst.

HOOFDSTUK V. – Toegang tot publicaties die in open access zijn gedeponeerd

Artikel. 8. De toegang tot publicaties die zijn gedeponeerd in een institutioneel digitaal archief is op initiatief van de onderzoeker direct gratis.

Indien de uitgever dit contractueel verlangt, vindt deze toegang plaats aan het einde van een periode die loopt vanaf de datum van de eerste publicatie. Deze termijn mag niet langer zijn dan zes maanden voor een publicatie op het gebied van wetenschappen, technieken en mens- of diergeneeskunde en twaalf maanden in dat van mens- en sociale wetenschappen.

Wanneer een publicatie op grond van het vorige lid niet onmiddellijk vrij toegankelijk is, is de onderzoeker verplicht het manuscript te deponeren in het institutionele digitale archief en kan hij daartoe op verzoek toegang verlenen door een exemplaar aan de belanghebbende te sturen.

Artikel. 9. De Commissie voor Bibliotheken en Collectieve Academische Diensten (CBS) van de Academie voor Onderzoek en Hoger Onderwijs (ARES) is, in samenwerking met de Interuniversitaire Bibliotheek van de Franse Gemeenschap van België (BicfB ), verantwoordelijk voor de opvolging en de evaluatie van de effecten van dit besluit, in het bijzonder met betrekking tot de door uitgevers gevraagde bewaking en beheersing van publicatiekosten.

Daartoe verstrekken onderzoeksinstellingen ARES jaarlijks een rapportage over de bedragen aan publicatiekosten die zij of hun onderzoekers zijn overeengekomen.

ARES kan aanbevelingen doen over het jaarverslag van de instellingen. Het stelt een geconsolideerde versie van de jaarverslagen op en stuurt ze naar de regering, die jaarlijks verantwoordelijk is voor de publicatie ervan.

HOOFDSTUK VI. – Slotbepalingen

Artikel. 10. Dit besluit treedt in werking met ingang van studiejaar 2018-2019.